Vassilis Alexakis - Monde

...έχουμε μεγάλη ανάγκη από αταραξία αυτή τη στιγμή...

Ο Βασίλης Αλεξάκης, δημοσιογράφος και σκηνοθέτης μιλά στον Monde (10.11.2011).

(Η μετάφραση δική μου)

Ελληνο-Γάλλος δημοσιογράφος, συγγραφέας και σκηνοθέτης, ο Βασίλης Αλεξάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1943. Τα βιβλία του έχουν βραβευτεί με πληθώρα βραβείων, μεταξύ των οποίων το Μεγάλο Βραβείο Μυθιστορήματος της Γαλλικής Ακαδημίας το 2007 για το Ap. J.-C. (μ.Χ.).

Πως βιώνετε την κατάσταση στην Ελλάδα;

Είμαι καταδικασμένος να διαβάζω οικονομικά άρθρα τα οποία δεν καταλαβαίνω...Με ξαφνιάζει το ότι οι οικονομολόγοι, οι οποίοι κατέστρεψαν ένα κάρο ανθρώπους, συνεχίζουν να μας εξηγούν τι πρέπει να κάνουμε. Ήρθε η ώρα να δώσουμε το λογου στους φιλοσόφους, τους κοινωνιολόγους, τους ιστορικούς.

Η Ελλάδα θα μπορούσε μα επωφεληθεί από αυτήν την κατάσταση για να συγκαλέσει, σε κάποιο νησί του Αιγαίου, για παράδειγμα, μια συνάντηση των σοφών όλης της Ευρώπης, ή καλύτερα όλου του πλανήτη, για να προσπαθήσουμε να δούμε τι είδους ζωή θέλουμε. Η Ελλάδα θα μπορούσε να πάρει την πρωτοβουλία, διότι κατά βάση το μόνο κεφάλαιο που τους έχει απομείνει είναι οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι, οι οποίοι είπαν κάτι αξιοθαύμαστο: πρέπει πάσει θυσία να διατηρούμε την αταραξία μας. Και έχουμε μεγάλη ανάγκη από αταραξία αυτή τη στιγμή.

Φταίνε οι Έλληνες ή η Ευρώπη;

Σε πολλά φταίνε οι Έλληνες, αλλά είμαστε θύματα των παραδόσεών μας. Η γιαγιά μου, προσκαλούσε την οικογένειά της την πρώτη κάθε μηνός σε ένα εστιατόριο και ξόδευε τη μισή της σύνταξη σε μια βραδιά. Αλλά κατα βάθος δεν μπορώ να την κατηγορήσω: αυτά τα δείπνα είναι από τις καλύτερες αναμνήσεις της ζωής μου.

Νιώθετε αλληλεγύη με τους συμπατριώτες σας;

Οι κύριοι υπεύθυνοι της κρίσης είναι οι διαδοχικές κυβερνήσεις της Ελλάδας. Τη δεκαετία του 80, ο Πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου (ΠΑΣΟΚ) υποσχόταν στο λαό ότι θα τον πλουτίσει, αν και ήδη εκείνη την εποχή τα ταμεία ήταν άδεια. Η ευθύνες των κυβερνήσεων είναι τραγικές. Η Ελλάδα ζούσε εκτός πραγματικότητας και αυτό έφτασε σε σημείο παροξυσμού με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Κάναμε λες και μπορούσαμε να τα οργανώσουμε όλα αυτά. Όμως οι Ολυμπιακοί μας άφησαν ένα χρέος 20 δισεκατομυρίων ευρώ που τα εγγόνια μας θα πρέπει να πληρώσουν.

Όταν ήμουν παιδί, ο πατέρας μου είχε τόσα λίγα χρήματα που έπρεπε να ανεβαίνει στον Υμηττό, τρεις ώρες με τα πόδια, για να μαζέψει χόρτα για να φάμε. Έχω την εντύπωση ότι η Ελλάδα, σιγά-σιγά, ξαναωεβαίνει στον Υμηττό.

Οι Έλληνες έχουν τους πιο μέτριους πολιτικούς της Ευρώπης;

Όλα είναι στο ίδιο επίπεδο στην Ελλάδα. Η μετριότητα στην τηλεόραση, στον πολιτικό κόσμο, στις επιχειρήσεις....Τούτο αντικατροπτίζει μια νοοτροπία πιο γενικευμένη. Όταν μας λένε ότι πειράξαμε τα στατιστικά για να κρύψουμε το χρέος, ισχύει. Αλλά λέω επίσης ότι τα τεχνάσματα και το ψέμα είναι μέρος της ελληνικής παράδοσης: με τέχνασμα μπήαν οι Έλληνες στην Τροία και με τέχνασμα έκανε αυτό που ήθελε ο Δίας με την Ευρώπη...

Γιατί στην Ελλάδα υπάρχει τέτοια δυσπιστία έναντι του Κράτους;

Το όνειρο κάθε οικογένειας στην Ελλάδα ήταν να γίνουν τα παιδιά της Δημόσιοι Υπάλληλοι. Η δυσπιστία των Ελλήνων έναντι του Κράτους, είναι η ίδια που μπορεί να έχουν έναντι των ίδιων τους των εαυτών, γιατί ξέρουν τον εαυτό τους. Όσον αφορά τη δυσπιστία ἐναντι των φόρων...Στην Αθήνα ξέρουμε ότι κάθε φορά που έρχεται φορολογικός έλεγχος ο σκοπός είναι να τα κανονίσουμε με τον ελεγκτή και να του δώσουμε κάποια χρήματα στο χέρι. Είναι το σύστημα!

Πως νιώθετε για τις κριτικές εναντίον της χώρας σας;

Η αλαζονία των μεγάλων χωρών είναι αφόρητη. Λες και ο Σαρκόζυ να θεωρεί τον Παπανδρέου σαν έναν από τους νομάρχες του...Τούτο τρέφει τον εθνικισμό. Η ιδέα της απώλειας της εθνικής ταυτότητας κερδίζει έδαφος. Αλλά αυτό είναι παραλογισμός, διότι η Ευρώπη είναι μέρος του ΕΛληνικού πολιτισμού. Είναι δύσκολο να απαιτούμε από την Ελλάδα να είναι λογική, την ώρα που η χώρα πατάει με το κάθε πόδι σε δύο αντίυετους πολιτισμούς: ένας κλασικός πολιτισμός της ελευθερίας του πνέυματος και ένας ανατολικός πολιτισμός, δογματικός που είναι αυτός της Ορθόδοξης εκκλησίας.

Η Εκκλησία μπορεί να βοηθήσει τη χώρα;

Βεβαίως, διότι είναι πάμπλουτη. Υποστήριξε όλες τις δικτατορίες που γνώρισε η χώρα. Μέχρι που τις ευλόγισε. Σήμερα θα μπορούσε να αποκαταστήσει την εικόνα της προσφέροντας βοήθεια. Όμως από τη Βυζαντινή περίοδο και δώθε, πάντα είχε μάθει να παίρνει, ποτέ να δίνει. Στην Ελλάδα η Εκκλησία είναι ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης ακίνητης περιουσίας και η μεγαλύτερη επιχείρηση. Το διοικητικό συμβούλιο της Εθνικής Τράπεζας προεδρεύεται από τον Αρχιεπίσκοπο της Ελληνικής Εκκλησίας, διότι είναι από τους πιο μεγάλομετόχους της. Και η Εκκλησία διαχειρίζεται τη περιουσία της πολύ καλύτερο από το Κράτος.

Δεν είναι αλήθεια ότι υπάρχουν δύο Ελλάδες, αυτή των νησιών, που δεν τα πάει άσχημα και η Ελλάδα που υποφέρει, αυτή των Δημοσίων Υπαλλήλων, των συνταξιούχων, τω φοιτητών;

Τα χρήματα από το τουρισμό οφελούν κάποιους, αλλά όχι τη χώρα. Σε όλες τις τουριστικές περιοχές, είναι προφανές ότι υπάρχουν πολλά χρήματα. Αλλά δεν βλέπω τα λεφτά των Δελφών, της Σαντορίνης ή της Μυκόνου. Η Ελλάδα είναι μια χώρα ορεινή, έχει ιδια ποσότητα βουνών με την Ελβετία, αλλά είναι η Ελλάδα. Εϊναι η Ελβετία, χωρίς τα ρολόγια.

Η αλληλογύη μεταξύ των γενεών που αυξάνει λόγω της κρίσης έχει πολύ αρνητικά αποτελέσματα. Οι γυναίκες επιστρέφουν να ζήσουν με τους γονείς τους. Η ασφυκτική επιρροή της οικογένειας θα αυξηθεί κι άλλο, με μια νοσταλγία της εποχής που η Ελλάδα ήταν μια φτωχή χώρα, όπου ζούσαμε μαζί και όπου μοιραζόμασταν το ποτήρι το γάλα με το γείτονα...Σήμερα υπάρχει η τάση να αναδιπλωνόμαστε στον εαυτό μας, πράγμα που πρέπει οπωσδήποτε να το αποφύγουμε. Ο επόμενος πρωθυπουργός της Ελλάδας θα οδηγεί με το μάτι ένα καράβι όπως αυτό του Οδυσσέα. Αλλά θα ήθελα να τον δέσουμε στο κατάρτι για να μην ακούσει της σειρήνες που προτρέπουν την Ελλάδα να απομονωθεί. Κάθε φορά που η χώρα το έκανε στο παρελθόν, η κατάσταση έγινε χειρότερη από την καταστροφή που προσπαθούσε να αποφύγει.

Συνέντευξη στον Alain Beuve-Méry