Περί Ελληνικού Συντάγματος

Αντιρρήσεις περί Ελληνικού Συντάγματος:

Αν έχετε λίγο χρόνο, διαβάστε το Ελληνικό Σύνταγμα. Καλό είναι, για να ενημερωνώμαστε. Αφού το διαβάσετε, πείτε μου ότι δεν είχατε αντιρρήσεις, ως προς κάποια σημεία του τουλάχιστον...Εγώ, αλιεύοντας μόνο από το πρώτο μέρος του θα είχα να συζητήσω τα εξής:

Μέρος Πρώτο, Τμήμα Β’. Σχέσεις Εκκλησίας - Πολιτείας

«ΤΜΗΜΑ Β΄
Σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας
Άρθρο 3
1. Επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα είναι η θρησκεία της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού. Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδας, που γνωρίζει κεφαλή της τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, υπάρχει αναπόσπαστα ενωμένη δογματικά με τη Μεγάλη Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης και με κάθε άλλη ομόδοξη Εκκλησία του Χριστού• τηρεί απαρασάλευτα, όπως εκείνες, τους ιερούς αποστολικούς και συνοδικούς κανόνες και τις ιερές παραδόσεις. Είναι αυτοκέφαλη, διοικείται από την Ιερά Σύνοδο των εν ενεργεία Αρχιερέων και από τη Διαρκή Ιερά Σύνοδο που προέρχεται από αυτή και συγκροτείται όπως ορίζει ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας, με τήρηση των διατάξεων του Πατριαρχικού Τόμου της κθ΄ (29) Ιουνίου 1850 και της Συνοδικής Πράξης της 4ης Σεπτεμβρίου 1928.
2. Το εκκλησιαστικό καθεστώς που υπάρχει σε ορισμένες περιοχές του Κράτους δεν αντίκειται στις διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου.
3. Το κείμενο της Αγίας Γραφής τηρείται αναλλοίωτο. Η επίσημη μετάφρασή του σε άλλο γλωσσικό τύπο απαγορεύεται χωρίς την έγκριση της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδας και της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας στην Κωνσταντινούπολη.»

Τι δουλεία έχουν στο Σύνταγμα ενός κράτους μία σειρά άρθρων που προσδιορίζουν τη θρησκεία (έστω και ως επικρατούσα) και που καθορίζουν τη μορφή και οργάνωση μιας Εκκλησίας (!) και τις σχέσεις της με άλλες εκκλησίες (;!) Με οποιαδήποτε λογική προσέγγιση το θεμελιώδες νομικό κείμενο ενός Κράτους δε θα έπρεπε να ασχολείται με τη θρησκεία περαν από μία σαφή δήλωση της ανεξιθρησκείας του (βλ. και αρ. 13). Κατά συνέπεια όλο το Τμήμα Β των βασικών διατάξεων στου Συντάγματος θα έπρεπε πολύ απλά να διαγραφεί, μαζί με την επίκληση «Εις το όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος» που βρίσκεται αμέσως μετά τον τίτλο.

Μέρος Δεύτερο, Άρθρο 4.
Στο Σύνταγμα ο όρος «Έλληνας» συγχέεται με τον όρο «Έλληνας Πολίτης». Θα έπρεπε παντού να χρησιμοποιείται ο όρος «Έλληνας Πολίτης».
Μέρος Δεύτερο, Άρθρο 4, 1.
Αντί του «Οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου» θα έπρεπε να είναι «Όλοι είναι ίσοι ενώπιον του νόμου».

Άρθρο 7, 3.

«Θανατική ποινή δεν επιβάλλεται, εκτός από τις περιπτώσεις που προβλέπονται στο νόμο για κακουργήματα τα οποία τελούνται σε καιρό πολέμου και σχετίζονται με αυτόν.» Να γίνει «Η Θανατική Ποινή απαγορεύται, χωρίς εξαιρέσεις».

Άρθρο 16, 3 «Τα έτη υποχρεωτικής φοίτησης δεν μπορεί να είναι λιγότερα από εννέα.» Να γίνει «Τα έτη υποχρεωτικής φοίτησης δεν μπορεί να είναι λιγότερα από δώδεκα.»

Άρθρο 18, 1
«Ειδικοί νόμοι ρυθμίζουν τα σχετικά με την ιδιοκτησία και τη διάθεση των μεταλλείων, ορυχείων, σπηλαίων, αρχαιολογικών χώρων και θησαυρών, ιαματικών, ρεόντων και υπόγειων υδάτων και γενικά του υπόγειου πλούτου.» Τί ασάφεια είναι αυτή ξαφνικά; Να γίνει: «Η ιδιοκτησία των μεταλλείων, ορυχείων, σπηλαίων, αρχαιολογικών χώρων και θησαυρών, ιαματικών, ρεόντων και υπόγειων υδάτων και γενικά του υπόγειου πλούτου αλλά και περιοχών οικολογικής σπουδαιότητας είναι κρατική. Η διάθεση των ορυχείων, ιαματικών κλπ ορίζεται από σχετικό νόμο. Οι αρχαιολογικοί χώροι και οι περιοχές οικολογικής σπουδαιότητας δεν μπορούν να δοθούν σε τρίτους για οικονομική ή άλλη εκμετάλλευση. Η κήρυξη αρχαιολογικών ή οικολογικών περιοχών γίνεται από το Συμβούλιο της Επικρατείας και είναι μη αναστρέψιμη». Εξάλλου υπάρχει το Άρθρο 24 το οποίο ορίζει σχετικά θέματα. Τα δύο άρθρα θα έπρεπε να συμψηφιστούν.

Άρθρο 18, 8

«Δεν επιτρέπεται να απαλλοτριωθεί η αγροτική ιδιοκτησία των Σταυροπηγιακών Ιερών Μονών της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας στη Χαλκιδική, των Βλατάδων στη Θεσσαλονίκη και του Ευαγγελιστή Ιωάννη του Θεολόγου στην Πάτμο, με εξαίρεση τα μετόχια. Επίσης δεν επιτρέπεται να απαλλοτριωθεί η περιουσία που βρίσκεται στην Ελλάδα των Πατριαρχείων Αλεξάνδρειας, Αντιόχειας και Ιεροσολύμων, καθώς και της Ιερής Μονής του Σινά.»

Απίστευτο άρθρο εκκλησιοκρατίας που θα έπρεπε να διαγραφεί πάραυτα! Σύμφωνα με τις προηγειθείσες παραγράφους επιτρέπεται η απαλλοτρίωση της περιουσίας κάθε έλληνα πολίτη υπό όρους, αλλά σε καμμία περίπτωση των συγκεκριμένων μονών;! Και μάλιστα με άρθρο του Συντάγματος;! Και μετά θέλουμε και να λέμε ότι είμαστε ανεξάρτητο δημοκρατικό κράτος με ανεξιθρησκεία...Όποιος θέλει να «αμαυρώσει» την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό δεν έχει παρά να επικαλεστεί το Ελληνικό Σύνταγμα! Αλλά ο μόνος λόγος που συγκαλούμε αναθεωρητική Βουλή στην Ελλάδα είναι το Άρθρο 16, που κατοχυρώνει το δημοκρατικά αυτονόητο: ελεύθερη και δωρεάν παιδεία για όλους σε όλα τα επίπεδα.

Γενικά:

Το Ελληνικό Σύνταγμα είναι πολύ εκτενές και ανομοιογενές: Αλλού δε είναι πολύ ασαφές και αλλού συγκεκριμένο σε σημείο γελιότητας (π.χ. ορισμός ορίου ηλικίας συνταξιοδοτήσεως πανεπιστημιακών, προστασία συγκεκριμένων μοναστηριών από την απαλλοτρίωση κλπ).

Λαμβάνοντας υπ’οψιν τη σήψη στην οποία έχει καταπέσει η Ελληνική πολιτεία, και δεδομένης της προσφάτου ισχυροτάτης κοινωνικής εκρήξεως, είναι φανερό ότι έχει έρθει η ώρα για γενναίες και μεγάλες αλλαγές στην ελληνική κοινωνία σε όλα τα επίπεδα. Και δεδομένου ότι «από τα κεφάλι βρωμάει το ψάρι», μία ριζική συνταγματική αναθεώρηση θα ήταν ενδεχομένων το καλύτερο σημείο να αρχίσει αυτή η αλλαγή. Η Συνταγματική αυτή αναθεώρηση, αντίθετα με όσα μας έχουν συνηθίσει οι πολιτικοί ταγοί μας δεν θα είχε στόχο την εκ του πονηρού απομάκρυνση κάποιων άρθρων που δε βολεύουν (π.χ. άρθρο 16 περί δωρεάν Παιδείας) αλλά αντίθετα μία απλούστευση του κειμένου ούτως ώστε να κατοχυρώνονται σαφέστερα και αυστηρότερα το δικαιώματα (και οι υποχρεώσεις) των κατοίκων της χώρας. Μία εκ βάθρων νέα συγγραφή του Ελληνικού Συντάγματος θα επέτρεπε επιπλέον να κλείσουν οριστικά κάποια θέματα που συνεισφέρουν ουσιωδώς στη σαπίλα της ελληνικής πολιτικής ζωής. Αλλά και σε ένα καθαρά συμβολικό επίπεδο ένα Νέο Σύνταγμα θα επέτρεπε τη χώρα να εξέλθει από το ψυχολογικό τέλμα της απελπισμένης αδιαφορίας στο οποίο έχει εισέλθει.

Για μία νέα σύνταξή του θα έπρεπε να ληφθούν υπ’όψιν κάποιοι απλοί κανόνες, όπως:

Η κατοχύρωση των βασικών αρχών της ελευθερίας και της δημοκρατίας με απλές και σαφείς φράσεις (π.χ. «Όλοι είναι ίσοι ενώπιον του νόμου». «Η παιδεία είναι δημόσια, δωρεάν και ελεύθερη για όλους»). Η απλότητα οδηγεί στην κατανόηση αλλά και στην οικειοποίηση του κειμένου από όλους. Αντίθετα η μακρυγορεία και οι επάλληλλες διευκρυνίσεις εξυπηρετούν στο να γίνει το κείμενο δυσνόητο και άρα απλησίαστο από τους πολίτες. Πρότυπο ως προς την απλότητα και τη σαφήνεια θα μπορούσε να είναι το Σύνταγμα των ΗΠΑ (άσχετα με το ότι δεν γίνεται σεβαστο στη χώρα του, το κείμενο αυτό είναι θεμελιώδους σημασίας, κυρίως χάρη στην απλότητα και τη σαφήνειά του). Η ερμηνεία και η επεξήγηση κάθε άρθρου γίνεται με τους νόμους του κράτους και όχι εντός του κειμένου του Συντάγματος.

Το Αμερικάνικο Σύνταγμα περιλαμβάνει:
Εισαγωγή
Περί Νομοθετικού
Περί Εκτελεστικής Εξουσίας
Περί Δικαστικής Εξουσίας
Περί Πολιτειών
Προσθήκες

Στο Αμερικάνικο Σύνταγμα ίσως το πιό γνωστό τμήμα είναι οι δέκα πρώτες προσθήκες, γνωστές και ως Bill of Rights – Χάρτα των Δικαιωμάτων, που προστατεύουν τα δικαιώματα των πολιτών. Καθώς δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι αυτό είναι το πιό γνωστό και δημοφιλές τμήμα του Συντάγματος είναι φανερό ότι σε ένα σωστό Σύνταγμα αυτό το τμήμα θα έπρεπε να ακολουθεί αμέσως μετά την εισαγωγή. Φυσικά, και το επαναλαμβάνω, το Αμερικάνικο Σύνταγμα έχει στοιχεία προς αντιγραφή ως προς τη μορφή και όχι το περιεχόμενο.

Ένα άλλο κείμενο που θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως μέτρο σύγκρισης είναι το Γαλλικό Σύνταγμα (ψηφίστηκε το 1958 με τελευταίες προσθήκες το 2008). Το Σύνταγμα αυτό περιλαμβάνει:

Γαλλικό Σύνταγμα:
Εισαγωγή, όπου η περιγραφή των αρχών του κράτους
Περί της Κυριαρχίας, όπου γίνεται η περιγραφή της Πολιτείας
Περί του Προέδρου
Περί της Κυβερνήσεως
Περί του Κοινοβουλίου
Περί των Σχέσεων Κυβερνήσεως-Κοινοβουλίου
Περί Εξωτερικής Πολιτικής
Περί Συνταγματικού Συμβουλίου
Περί των Δικαστικών Αρχών
Περί Ανωτάτου Δικαστηρίου
Περί Ποινικών Ευθυνών μελών της Κυβερνήσεως
Περί του Οικονομικού, κοινωνικού και Περιβαλλοντολογικού Συμβουλίου
Περί του Προστάτη των Δικαιωμάτων
Περί των Τοπικών Αρχών
Περί Νέας Καληδονίας
Περί Γαλλοφωνίας
Περί Ευρωπαϊκής Ενώσεως
Περί Αναθεωρήσεως

Όπως καταλαβαίνουμε στα 89 άρθρα του (που και αυτά πολλά είναι) περιλαμβάνει τα απαραίτητα στοιχεία για την Κρατική οργάνωση, διοίκηση και προστασία των Πολιτών. Η πρότιστη θέση δίνεται στο τμήμα που μιλάει για τα δικαιώματα των πολιτών, ενώ στην εισαγωγή γίνεται σαφής αναφορά στη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Το Σύνταγμα, λοιπόν, θα πρέπει να εμπνέεται από τις αρχές της δημοκρατίας, της ελευθερίας και της προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος και αυτό όχι μόνο σε διακηρυκτικό επίπεδο. Ο σκοπός του Συντάγματος είναι η κατοχύρωση των δικαιωμάτων των ανθρώπων που βρίσκονται στην επικράτεια και η προστασία της δημοκρατίας στο χώρο αυτο. Σημειώστε ότι μιλάω για τα δικαιώματα των ανθρώπων και όχι για τα δικαιώματα των πολιτών ή των Ελλήνων καθώς σε μία πραγματική δημοκρατία όλοι έχουν τα ίδια δικαιώματα, ανεξαρτήτως εθνικότητας, εθνότητας, γλώσσας, χρώματος (δέρματος, μαλλιών ή ματιών...), φύλου, επαγγέλματος, σεξουαλικών προτιμήσεων κλπ κλπ κλπ.

Σε αυτό το πνεύμα θα έπρεπε να γίνει πλήρης απαλειφή κάθε αναφοράς στη θρησκεία: πέραν της δηλώσεως της κρατικής ανεξιθρησκείας και τη σαφή δήλωση χωρισμού κράτους και εκκλησίας, οι λέξεις «θρησκεία», «εκκλησία», «χριστιανισμός» κλπ καμμία θέση δεν έχουν στο ανώτατο νομικό κείμενο της χώρας.

Ρίχνοντας μία ματιά στα Συντάγματα άλλων κρατών μπορούμε γρήγορα να καταλάβουμε ποιά θα έπρεπε να είναι η δομή ενός Συντάγματος: α. Κατοχύρωση των θεμελιωδών αρχών της δημοκρατίας και της ελευθερίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων. β. Εγγύηση της προστασίας των δικαιωμάτων. γ. Περιγραφή του κράτους και των αρχών του. δ. Περιγραφή του πολιτεύματος και της λειτουργίας του (διάκριση εξουσιών, αρμοδιότητες).

Εξάλλου υπάρχει μία σειρά κειμένων που θα μπορούσαν να εμπνεύσουν τις βασικές γραμμές ενός νέου Ελληνικού Συντάγματος, αρχής γενομένης με τη Γαλλική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη του 1789 περνώντας από τη Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του Ο.Η.Ε. (1948) και φτάνοντας στη Χάρτα των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενώσεως του 2000. Το τελευταίο αυτό κείμενο έχει εξάλλου υπογραφεί και από την Ελλάδα και θα αποκτήσει νομική ισχύ όταν επικηρωθεί η Συνθήκη της Λισαβώνας.

Βέβαια και το ίδιο το «Ευρωπαϊκό Σύνταγμα» της συνθήκης της Λισαβώνας πάσχει από πολλά από τα συμπτώματα του Ελληνικού Συντάγματος, καθώς στην πλήρη μορφή του φτάνει τις εκατοντάδες σελίδες που αντιπροσωπεύουν σχεδόν αντίστοιχο αριθμό κρατικών εκβιασμών και συμβιβασμών που μας κάνει εν τέλει να ξεχνάμε την ουσιαστική σημασία ενός τέτοιου κεμένου. Ο ουσιώδεις ρόλος δηλαδή οποιουδήποτε Συντάγματος πρέπει να είναι η προστασία του ανθρώπου. Και το κείμενό του πρέπει να είναι απλό και περιληπτικό ώστε να μπορεί οποιοσδήποτε να το προσεγγίζει με ευκολία και να το καταλαβαίνει.

Θα πρέπει τέλος να σημειώσουμε ότι για οποιαδήποτε αλλαγή του Νέου Συντάγματος θα πρέπει να είναι απαιτήτο ένα δημοψήφισμα, ούτως ώστε να αποφεύγονται οι κατά καιρούς «μικροαλλαγές» που να βολεύουν την εκάστοτε κοινοβουλευτική πλειοψηφία.