Το ερώτημα είναι αν η «ελληνική έκρηξη» μπορεί να θεωρηθεί προάγγελος μιας ριζικής κοινωνικής αλλαγής
Η «καταιγίδα» της Αθήνας άγγιξε όλο τον κόσμο
Η δυναμική της εξέγερσης των νέων αφύπνισε τους πολίτες
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΑ ΠΕΛΩΝΗ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Σάββατο 27 Δεκεμβρίου 2008
Το υπόβαθρο της εξέγερσης στην Αθήνα είναι οικείο για τους πολίτες του κόσμου
Με τον Μάη του ΄68 παραλληλίζουν τη νεολαιίστικη εξέγερση στην Ελλάδα, στην οποία προσδίδουν παρόμοια δυναμική δύο γνωστοί Αμερικανοί πολιτικοί επιστήμονες. Το ερώτημα είναι αν η «ελληνική έκρηξη» μπορεί να θεωρηθεί προάγγελος μιας ριζικής κοινωνικής αλλαγής, λένε στα «ΝΕΑ» οι Μαρκ Κέσελμαν και Στάνλεϊ Αρόνοβιτς, οι οποίοι έρχονται στην Αθήνα για να μιλήσουν- σε ημερίδα στο Πάντειο- για την εκλογή Ομπάμα, την πρωτοφανή συμμετοχή της νεολαίας στις τελευταίες αμερικανικές εκλογές, αλλά και για το αν υπάρχουν παραλληλισμοί των συνθηκών στις ΗΠΑ με τις συνθήκες στην Ελλάδα- μια χώρα τόσο διαφορετική- που γέννησαν τη νεολαιίστικη εξέγερση των τελευταίων εβδομάδων.
«Ο λόγος για τον οποίο η εξέγερση των Αθηνών είναι οικεία στα απώτατα άκρα του πλανήτη, είναι επειδή το αιτιώδες της υπόβαθρο είναι κοινό:
κοινός ο κοινωνικός αποκλεισμός, κοινό το πολιτικό κενό που διαπιστώνουν οι πολίτες», σημειώνει από την πλευρά του ο Σεραφείμ Σεφεριάδης, γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης που στις 15 Ιανουαρίου οργανώνει την ημερίδα (συμμετέχουν ακόμη οι Δ. Χαραλάμπης και Γ. Σταθάκης από τα Πανεπιστήμια Αθηνών και Κρήτης)
στην αίθουσα τελετών του Παντείου. «ΤΑ ΝΕΑ» τούς ζήτησαν να σχολιάσουν τα ελληνικά γεγονότα και τη δυναμική τους.
ΜΑΡΚ ΚΕΣΕΛΜΑΝ
Μέρες του ΄68
Μιλώντας βέβαια από κάποια απόσταση, η ελληνική εξέγερση φέρνει στη μνήμη μου δύο άλλα ιστορικά γεγονότα τα οποία έζησα προσωπικά. Έγιναν και τα δυο το 1968-το πρώτο ήταν η εξέγερση στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, όπου τότε ήμουν νεαρός καθηγητής, το άλλο ο παρισινός Μάης. Στο Παρίσι ταξίδευα τακτικά και ήμουν επισκέπτης καθηγητής το χειμερινό εξάμηνο του ΄68, λίγους μήνες μετά τον Μάη.
Και στα δύο συμβάντα- όπως, ενδεχομένως, και στην Ελλάδα του 2008- οι εξεγέρσεις ήταν απόρροια της σύμπτωσης μιας σειράς παραγόντων, που οδήγησαν σε μια πραγματική «Καταιγίδα» (ένα Ρerfect Storm, όπως στο ομώνυμο βιβλίο και φιλμ του 2000). Κατ΄ αρχάς, το πλαίσιο και για τα τρία συμβάντα είναι δομικές αδικίες και ανισότητες. Δεύτερον, σε όλες τις περιπτώσεις οι υφιστάμενες αρχές- εκπαιδευτικές αλλά και γενικότερα κρατικές- ήταν απόμακρες, άκαμπτες αλλά και ανίκανες. Τρίτον, υπήρχε ένα χτυπητό έλλειμμα κύρους, παρατεταμένη διστακτικότητα στην ανάληψη ευθύνης και - συνεπώς- ένα πολιτικό κενό από τη στιγμή που ξεκίνησαν οι ταραχές. Τέταρτον, σε όλες τις περιπτώσεις υπήρχε ένα εξαιρετικά μεγάλο εύρος απόψεων τόσο μεταξύ των συμμετεχόντων στο κίνημα όσο και μεταξύ των ηγεσιών τους.
Η δυναμική. Και τέλος η δυναμική των εξελίξεων, η βία της Αστυνομίας και η αντιδράσεις που προκαλούσε, έτειναν να θέσουν στο περιθώριο τις μετριοπαθείς φωνές (συμπεριλαμβανομένων και αυτών της Αριστεράς) μέχρις ότου ο κύκλος διαμαρτυρίας να ολοκληρώσει την πορεία του. Βλέπω- τηρουμένων των αναλογιών- παρόμοιες διεργασίες στην Αθήνα, 40 χρόνια μετά τα γεγονότα στο Columbia και τη Βoulevard Saint-Μichel...
Ο Μark Κesselman είναι ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. Με ερευνητικά ενδιαφέροντα την πολιτική οικονομία του ανεπτυγμένου καπιταλισμού, ειδικά το γαλλικό πολιτικό σύστημα, την Αριστερά και τον συνδικαλισμό στη Δυτική Ευρώπη, είναι συγγραφέας και επιμελητής πάνω από 20 τόμων και εγχειριδίων πολιτικής και κοινωνικής επιστήμης.
ΣΤΑΝΛΕΪ ΑΡΟΝΟΒΙΤΣ
Με κομμένη την ανάσα
O κόσμος παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα τα γεγονότα στην Ελλάδα. Τη στιγμή που οι Αρχές πασχίζουν να παρουσιάσουν την οργισμένη αντίδραση των νέων στην αστυνομική βία ως ανεύθυνες πράξεις ενός βίαιου όχλου, οι νέοι έχουν μια διαφορετική κατανόηση: πιεσμένοι από την υψηλή ανεργία και τον εχθρικό τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται από τις κορυφές της κοινωνικής ιεραρχίας, δείχνουν αποφασισμένοι να πάρουν τη ζωή τους στα χέρια τους.
Τα τελευταία 40 χρόνια, κοινωνικοί επιστήμονες, πολιτικοί και δημοσιογράφοι θεωρούν πως βρισκόμαστε σε μια μεταμοντέρνα εποχή όπου η κοινωνική εξέγερση (για ριζική κοινωνική αλλαγή ούτε λόγος) είναι πρακτικά ανέφικτη. Σύμφωνα με την άποψη αυτή, τα γεγονότα του 1968 στο Παρίσι, στην Πόλη του Μεξικού, στο Σικάγο κ.τ.λ. δεν ήταν παρά η τελευταία αναλαμπή του μοντερνισμού, αν όχι της ίδιας της Ιστορίας. Μια και τώρα έφτασε το τέλος «μεγάλων αφηγήσεων» όπως ο σοσιαλισμός, όλη η πολιτική γίνεται αποσπασματική και μερική.
Μεταρρυθμίσεις. Το μόνο στο οποίο μπορούμε να προσβλέπουμε είναι επιμέρους μεταρρυθμίσεις. Έρχεται όμως στον νου η άποψη που ο μεγάλος Γάλλος φιλόσοφος και κοινωνιολόγος Ηenri Lefebvre διατύπωσε μετά τα γεγονότα του γαλλικού Μάη: «Η πραγματικότητα διαψεύδει τις προβλέψεις». Το ερώτημα είναι σήμερα αν η παρούσα ελληνική έκρηξη μπορεί να θεωρηθεί ως ο προάγγελος μιας νέας εποχής, όχι μόνο διαμαρτυρίας και αντίστασης, αλλά και ριζικής κοινωνικής αλλαγής. Ο Στ. Αρόνοβιτς είναι καθηγητής Πολιτικής Κοινωνιολογίας, Πολιτισμικών Σπουδών στο Graduate Center του Πανεπιστημίου της Πόλης της Νέας Υόρκης (CUΝΥ). Συγγραφέας δεκάδων βιβλίων πάνω στην ταξική δομή, την κουλτούρα, και την κοινωνιολογία της επιστήμης είναι συνιδρυτής (με τους Fredric Jameson και John Βrenkman) της επιθεώρησης «Social Τext».
ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΣΕΦΕΡΙΑΔΗΣ
Διεθνής αγανάκτηση
Όλοι όσοι, αδυνατώντας να ερμηνεύσουν τα πρόσφατα γεγονότα, επιλέγουν απλώς να τα λοιδορούν, κατά κανόνα παρακάμπτουν (ή αγνοούν) το τεράστιο κύμα διεθνούς αλληλεγγύης που έχουν προκαλέσει. Εκτός από την πρωθύστερη προσαρμογή Σαρκοζί (που, φοβούμενος επανάληψη των ελληνικών ταραχών στη χώρα του, απέσυρε την αντιμεταρρύθμιση στα λύκεια και το σχέδιο για επέκταση του ωραρίου στα πολυκαταστήματα), μαχητικές συλλογικές δράσεις συμπαράστασης προς την ελληνική εξέγερση ξέσπασαν και σε περίπου 50 πόλεις στην Ευρώπη, την Αμερική και την Ωκεανία. Οι γενεσιουργοί παράγοντες της ελληνικής έκρηξης πρέπει λοιπόν να ενταχθούν σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Μπορεί οι επιμέρους αφορμέςτα συμβάντα-καταλύτες- να διαφέρουν από περίπτωση σε περίπτωση, όμως το αιτιώδες υπόβαθρο (που εξηγεί γιατί η εξέγερση των Αθηνών προσλαμβάνεται ως κάτι αναγνωρίσιμο και οικείο στα απώτατα άκρα του πλανήτη) είναι κοινό: κοινός είναι ο κοινωνικός αποκλεισμός, κοινό το πολιτικό κενό που διαπιστώνουν οι πολίτες, κοινή και η αγανάκτηση των νέων με όλες εκείνες τις περισπούδαστες «αναλύσεις» που χρεώνουν την ευθύνη για τα αδιέξοδα των σημερινών πολιτικών στα θύματά τους.
Το υπόβαθρο. Με δεδομένη αυτή τη διεθνική αλληλοδιείσδυση παραγόντων, τα κοινωνικά και πολιτικά ισοζύγια που εκφράζει η εκλογή Ομπάμα και η δυναμική που απελευθερώνει αποτελούν διαδικασία εξαιρετικής σημασίας που από την έκβασή της θα κριθούν πάρα πολλά στο διεθνές στερέωμα. Όψεις του κοινωνικού φαινομένου που τη χαρακτήρισε (όπως, λ.χ., η πρωτοφανής κινητοποίηση και δυναμική είσοδος νέων στρωμάτων στην πολιτική) βρίσκουμε, τηρουμένων των αναλογιών, καιστον ελληνικό συγκρουσιακό κύκλο.
Ο Σεραφείμ Σεφεριάδης είναι επίκουρος καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Πολιτικής.
No comments:
Post a Comment